Mang dấu ấn “xanh” đến Việt Nam, gã khổng lồ đồ chơi Lego đang kinh doanh ra sao?

Nhà máy “tỷ đô” tại Việt Nam

Là dự án FDI có số vốn lớn nhất từ Đan Mạch thực hiện tại Việt Nam từ trước đến nay, nhà máy Lego tỷ USD tại Bình Dương hướng đến mục tiêu “xanh” thông qua đầu tư xây dựng nhà máy trung hòa carbon đầu tiên của Tập đoàn Lego.

Nhà máy Lego Bình Dương có quy mô 44ha, triển khai vào nửa cuối năm 2022 tại khu công nghiệp VSIP 3 và dự kiến hoạt động trong nửa cuối năm 2024. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 1.36 tỷ USD, phân kỳ đầu tư trong 15 năm.

Đây sẽ là nhà máy thứ 6 trên thế giới và là nhà máy thứ 2 ở châu Á của Lego. Nhà máy tại Việt Nam sẽ phụ trách quá trình làm khuôn và đóng gói, phục vụ cho thị trường châu Á của Lego, bên cạnh nhà máy tại Giang Tô, Trung Quốc.

Điểm nhấn của dự án là việc sử dụng năng lượng pin tại chỗ từ pin mặt trời do Lego tự đầu tư và năng lượng xanh từ các dự án cung cấp năng lượng gần kề. Năng lượng tái tạo sẽ đáp ứng 100% yêu cầu vận hành của nhà máy, qua đó hạn chế được lượng carbon xả ra môi trường.

Mục tiêu của Lego là tạo ra 4,000 cơ hội việc làm tại Việt Nam trong vòng 15 năm. Việc tuyển dụng nhân sự bắt đầu vào nửa cuối năm 2023, đồng bộ với quá trình triển khai xây nhà máy. Theo đó, Lego sẽ sở hữu nhà máy thứ 6 trên thế giới, bao gồm Việt Nam, Trung Quốc, Cộng hòa Séc, Hungary, Mexico và Mỹ, bên cạnh trung tâm đầu não tại quê nhà Đan Mạch.

Lịch sử qua 4 thế hệ

Tập đoàn Lego do Ole Kirk Kristiansen khai sinh vào năm 1932. Khởi nguồn từ những món đồ chơi bằng gỗ đến những khối nhựa có thể lồng vào nhau, lego hình dạng người; giờ đây, sau 90 năm, Lego trở thành nhà sản xuất đồ chơi lớn nhất thế giới với giá trị thị trường khoảng 9 tỷ USD.

Cái tên “The Lego” được sử dụng chính thức từ năm 1936, xuất phát từ 2 từ “leg godt”, trong tiếng Đan Mạch có nghĩa là “chơi giỏi”.

Suốt chiều dài lịch sử, Lego duy trì truyền thống “cha truyền con nối” từ nhà sáng lập Ole Kirk Kristiansen đến thế hệ thứ hai là người con trai Godtfred (1920 - 1995) vào năm 1957, thế hệ thứ ba là người cháu Kjeld (1947) vào năm 1979 và mới đây vào tháng 5/2023, Tập đoàn Lego hoàn tất cuộc chuyển giao quyền lực đến thế hệ thứ tư cho người chắt là Thomas Kirk Kristiansen (1979). 

Thomas hiện là Chủ tịch HĐQT Lego, KIRKBI và Lego Foundation. Ngoài ra, ông còn là Chủ tịch Koldingvej 2, Billund A/S, cũng như thành viên HĐQT tại một công ty con thuộc sở hữu hoàn toàn của KIRKBI và Giám đốc tại Kirk & Kirk Holding ApS với vai trò quản lý tại bốn công ty con.

Về cơ cấu sở hữu, theo báo cáo thường niên 2023, Tập đoàn Lego được sở hữu 75% bởi KIRKBI - một công ty quản lý đầu tư có trụ sở tại Billund, Đan Mạch - thuộc quản lý của gia tộc Kirk Kristiansen. Phần sở hữu 25% còn lại thuộc về Lego Foundation.

Theo thống kê của Forbes tính đến 27/3/2024, ông Thomas Kirk Kristiansen cùng các thành viên gia đình sở hữu khối tài sản 6.4 tỷ USD và đứng thứ 430 trong danh sách những người giàu nhất thế giới. Gia đình này từng xếp hạng giàu thứ 365 thế giới trong năm 2023 với khối tài sản 6.7 tỷ USD và từng đạt mốc 8.7 tỷ USD trong năm 2021.

Kinh doanh tăng trưởng bất chấp kinh tế suy yếu

Năm 2023, Tập đoàn Lego có doanh thu gần 66 tỷ DKK (gần 9.7 tỷ USD), tăng 2% so với năm trước. Thị trường mang về doanh thu chính là châu Mỹ với tỷ trọng 47%, xếp trên khu vực châu Âu, Trung Đông và châu Phi với tỷ trọng 39%. Đáng nói, thị trường châu Mỹ mới chỉ vươn lên dẫn đầu trong năm 2022, còn trước đó vị trí này thuộc về châu Âu, Trung Đông và châu Phi.

Tập đoàn ghi nhận tổng chi phí hoạt động gần 49 tỷ DKK (hơn 7.1 tỷ USD), tăng 4%. Với lực lượng 27,338 nhân viên, chi phí dành cho bộ phận này xếp hàng đầu trong cơ cấu chi phí hoạt động của Lego (tỷ trọng 26%), chủ yếu là tiền lương và tiền công. Xếp sau là các khoản chi phí nguyên vật liệu và vật tư tiêu hao (21%), giấy phép và tiền bản quyền (11%), khấu hao và khấu trừ (6%) và các chi phí bên ngoài khác (37%).

Giai đoạn 2019 - 2023, dù trải qua đại dịch COVID-19 vô vàn khó khăn, Lego vẫn cho thấy xu hướng tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận. Đỉnh điểm là năm 2021, doanh thu đạt 55.3 tỷ DKK, tăng 27%, thúc đẩy bởi doanh số bán hàng tăng 22%. Lãi gộp và lãi ròng cũng lần lượt tăng mạnh 27% và 34%, lên 38.5 tỷ và 13.3 tỷ DKK. 2021 cũng là năm Lego gia tăng sự hiện diện tại thị trường mới là Trung Quốc. Biên lãi gộp ổn định trong những năm này, quanh ngưỡng 70%; trong khi biên lãi ròng liên tục cải thiện, đạt 24% sau khi năm 2021 khép lại.

Năm 2022 và 2023, tốc độ tăng trưởng của Lego có phần sụt giảm. Cụ thể, tăng trưởng doanh thu năm 2022 còn 17%, sang 2023 thấp hơn với 2%, đạt gần 66 tỷ DKK (gần 9.7 tỷ USD). Dù vậy, kết quả vẫn tích cực hơn bối cảnh thị trường đồ chơi toàn cầu sụt giảm 7% trong năm vừa qua (theo báo cáo của Circana về doanh số bán lẻ ngành đồ chơi toàn cầu năm 2023), nhờ chuỗi cung ứng linh hoạt, quan hệ đối tác mạnh mẽ của nhà bán lẻ và mở rộng các kênh bán hàng. Đồng thời Lego cũng đã xác lập kỷ lục doanh thu mới trong lịch sử, dù biên lãi gộp giảm nhẹ về 68%.

Trong báo cáo thường niên 2023, Lego cho biết, nhu cầu tiêu dùng mạnh mẽ hơn tại Mỹ bù đắp một phần sự sụt giảm ở Trung Quốc. Lego kỳ vọng thị trường đồ chơi sẽ ổn định và tăng trưởng trở lại bình thường trong năm 2024.

Tốc độ tăng trưởng lãi ròng cũng giảm dần qua các năm và ghi nhận tăng trưởng âm 5% khi năm 2023 khép lại, còn hơn 13 tỷ DKK (hơn 1.9 tỷ USD), sau khi tăng nhẹ vào năm 2022 để chinh phục mức lợi nhuận ròng lịch sử 13.8 tỷ DKK. Tuy nhiên, lợi nhuận 2023 vẫn đạt yêu cầu, do Tập đoàn đẩy nhanh chi tiêu cho các sáng kiến chiến lược nhằm mang lại sự tăng trưởng bền vững trong tương lai. Biên lãi ròng cũng vì thế thu hẹp về ngưỡng 20%.

Song song với chặng đường dài phát triển, Lego lần lượt lập nên những cột mốc tài sản mới. Cuối 2023, tổng tài sản của Tập đoàn đạt 59 tỷ DKK (hơn 8.6 tỷ USD), tăng 7% so với đầu năm; chiếm 43% trong đó là bất động sản, nhà xưởng và thiết bị.

Về cơ cấu nguồn vốn, Lego có 21 tỷ DKK nợ phải trả (hơn 3.1 tỷ USD), phần lớn là nợ thuê và phải trả người bán; còn lại là 38 tỷ DKK vốn chủ sở hữu (hơn 5.5 tỷ USD), đóng góp chính bởi lợi nhuận giữ lại, trong khi vốn góp của chủ sở hữu chỉ 20 tỷ DKK (hơn 2.9 tỷ USD) và không thay đổi sau nhiều năm.

Hệ sinh thái đa dạng và gắn kết

Ngoài đồ chơi, Lego cũng phát hành riêng bộ phim hoạt hình lấy ý tưởng từ chính những mảnh ghép Lego, ứng dụng truyền thông xã hội Lego Life và hệ thống thiên đường giải trí Legoland.

Trong đó, dự án phim được phát triển từ năm 2008, đến tháng 8/2009 được viết kịch bản và mô tả là cuộc phiêu lưu hành động đặt trong một thế giới Lego. Phim được “nhá hàng” với 2 trailer lần lượt vào tháng 6 và tháng 10/2013, trước khi chính thức công chiếu tại nhà hát Regency Village ở Los Angeles, California, Hoa Kỳ vào ngày 1/2/2014, phát hành tại các rạp vào ngày 7/2/2014.

The Lego Movie mang về hơn 468 triệu USD doanh thu trên toàn cầu và là tác phẩm mở màn cho loạt phim cùng tên, bao gồm The Lego Batman Movie và The Lego Ninjago Movie trong năm 2017, The Lego Movie 2 trong năm 2019. Tuy những bộ phim sau đó không tạo được tiếng vang cũng như hiệu quả lợi nhuận thấp hơn The Lego Movie, nhưng góp phần không nhỏ trong việc phát triển hình ảnh Tập đoàn.

Hệ thống Legoland Park với nhiều trò chơi, buổi biểu diễn và mô hình lego khổng lồ, thiết kế đặc biệt cho các gia đình với trẻ nhỏ trong độ tuổi 2 - 12. Legoland Discovery Center được tạo ra với định hướng là một trung tâm khám phá, tập hợp các chương trình chiếu phim 4D, trò chơi cưỡi ngựa, Lego Miniland… được đặt tại hầu hết thị trường mà Tập đoàn đặt chân đến, bao gồm châu Âu, châu Mỹ, châu Á và Trung Đông.

Ngoài ra, Tập đoàn còn xây dựng Lego House tại Billund, Đan Mạch với 25 triệu mảnh ghép Lego và trải nghiệm học thông qua chơi.

Còn với Lego Life, đây là mạng xã hội dành cho trẻ em, ra mắt từ năm 2017. Tại đây, trẻ em có thể đăng tải và chia sẻ ảnh về các tác phẩm Lego, tương tác các bài viết của nhau, kết bạn, trải nghiệm thực tế tăng cường (AR), tham gia thử thách, bày tỏ ý kiến trong các cuộc thăm dò, làm câu đố và xem video vui nhộn.

Có thể thấy, Lego không chỉ sản xuất đồ chơi thuần túy, mà trải rộng trên nhiều lĩnh vực khác nhau và tạo nên một hệ sinh thái gắn kết, để cạnh tranh với các ông lớn đồ chơi khác như Mattel Inc, Hasbro và The Walt Disney Company đều đến từ xứ cờ hoa.

Lego có quy mô tổng tài sản 8.6 tỷ USD, cao hơn so với 6.4 tỷ USD của Mattel và 6.5 tỷ USD của Hasbro, nhưng vẫn còn khoảng cách khá xa so với 205.6 tỷ USD của The Walt Disney Company.

Câu chuyện tương tự với doanh thu và lãi ròng khi Disney bỏ xa các đối thủ. Ở phần còn lại, mức doanh thu 9.7 tỷ USD của Lego đã bằng cả Mattel lẫn Hasbro cộng lại, thậm chí lãi ròng có phần vượt trội khi Mattel chỉ lãi nhẹ còn Hasbro chịu lỗ trong năm 2023.

Huy Khải